BIM NEDİR
BIM (Building Information Modeling / Yapı Bilgi Modellemesi), proje verilerinin 3B bir şekilde dijital olarak oluşturulduğu ve yönetildiği bir süreç ve yapı sektörü için tasarlanmış bir dijital çalışma yöntemidir.
BIM kavramı, planlama ve tasarım / inşaat , işletme ve yapının kullanım süresi boyunca mimar, mühendis ve diğer tüm yapı profesyonelleri arasında bir bilgi alışverişi ve verimli bir işbirliği ortamı yarattığı için mühendislik projelerine önemli düzeyde değer ve profesyonellik katmaktadır.
BIM, tasarım profesyonelleri, tedarikçi, üretici, müşteri gibi tüm proje ortaklarının daha aktif bir şekilde rol almalarını sağlayarak projenin daha sorunsuz ilerlemesini sağlar. Projenin tasarımına ve üretimine dair verilerin tek bir model içerisinde koordine edilmesi ve görselleştirilmesi ile değişik disiplinler arasında daha kaliteli bir işbirliği düzenlenir.
NEDEN KULLANILIR, FAYDALARI NELERDİR?
Bir projenin başlangıcından sonuna kadar planlanabilmesi ve görselleştirilebilmesi projenin nasıl gerçekleşeceği konusunda daha net bir resim ortaya koyar. Projenin değişik parametreleri tarafların beklenti ve hedeflerine göre erken aşamalarda değiştirilebilir. BIM, proje sürecine dahil olan tüm tarafların önceden planlama yapmasına olanak tanır. Böylece maliyeti yükseltecek karar değişiklikleri öne alınarak zararların önüne geçilir.
BIM sistemi; karmaşık ve büyük projelerde sıkça karşılaşılan dokümantasyon ve veri depolama problemlerine, proje bazlı izleme ve kontrol zorluklarına karşı da verimli bir şekilde kullanılabilmektedir. BIM teknolojisi sayesinde, tüm gerekli veriler tek bir dosya üzerinde tutulabilir ve analiz edilebilir. Böylece, disiplinler arası koordinasyon hızlı bir şekilde ilerler ve oluşabilecek uyumsuzluklar ve çakışmalar vakit kaybetmeden tasarım aşamasında tespit edilerek çözümlenir.
BIM sistemi; barındırdığı tüm verileri projelerde görev alan ekiplerin erişimine açarak, tüm bu ekipler arasındaki koordinasyon seviyesinin yükselmesini ve entegre bir çalışmaya olanak sağlayarak projenin daha kısa sürede tamamlanmasını sağlar. BIM, proje planlamasının ve tasarımının da erken aşamalarda başlamasına olanak sağlar. BIM teknolojisi, 2B çizim tekniklerine göre çok daha hızlı ve doğru modelleme olanakları sağlar.
CAD'E KIYASLA BIM'İN AVANTAJLARI NELERDİR?
Hem CAD hem de BIM süreci bir projenin tasarım ve inşaat amacını çizili bir gösterimle yansıtmak ve iletmek için kullanılır ve paydaşların neyin nasıl yapılması gerektiğini anlamasına yardımcı olur. BIM, tasarım ve inşaat ekiplerinin daha fazlasını başarmak için kendi teknoloji yatırımlarından faydalanmasına olanak tanır. BIM süreci, birden fazla disiplinden elde edilen tüm tasarım ve inşaat belgelerini birleştirip ortak bir veri setinde haline getirerek projenin tüm evrelerinde bilgilerin oluşturulmasını ve yönetilmesini destekler. Bu verilere 2B ve 3B gösterimlerden tablolara kadar çeşitli gösterimler şeklinde erişilebildiğinden bilgiler, geleneksel CAD yaklaşımlarındaki farklı veri kaynaklarına kıyasla çok daha erişilebilir ve bağlantılı durumdadır.
PROJE BIM HEDEFLERİ VE POTANSİYEL BIM KULLANIMLARI
Pendik Merkez-Kaynarca Merkez- Fevzi Çakmak Metro Hattı projesinde, BIM platformu yazılımları kullanılmaktadır.
Teknik Şartname Bölüm A-Ortak Koşullar Madde A.1.35.1.1 Tanım başlığı altında belirtildiği üzere BIM, bilgi teknolojilerinin yapı sektörüne uyarlanarak 3B parametrik, akıllı nesne tabanlı modeller aracılığı ile bir yapının belge tasarımı için gerekli; plan, kesit, cephe, perspektif, liste ve diğer tüm gerekli bilgilerin yaratılması ve kullanılması sürecidir. Ayrıca BIM nesnelere parametreler yardımı ile zaman verisi girilmesiyle 4B ve nesnelere maliyet verisi yüklenmesi ile 5B haline gelmesine imkân veren sisteme verilen addır.
Farklı hedeflere ulaşmak için kullanılacak BIM sisteminin ana amaçları;
• Tüm proje ekibi üyeleri arasında daha iyi iletişim ve işbirliği yapılması,
• Proje takvimi ve kapsamının aşılmamasının yanı sıra tasarım ve yapım kalitesine yönelik problemlerin azaltılması,
• Tasarım dokümanlarının güvenilir, daha hızlı, daha ekonomik bir şekilde teslim edilebilir olması,
• Proje boyunca üretilecek bilgilerin tek bir sayısal ortamda toplanmasıdır.
BIM Kullanımları
a)Tasarımın Oluşturulması
3B yazılım araçları kullanılarak yapıya ilişkin tasarımın bilgi modeline dönüştürüldüğü ve geliştirildiği süreçtir.
b) 3 Boyutlu Koordinasyon
BIM modeli üzerinden bina sistemleri ve bileşenleri arasında oluşabilecek uyumsuzlukların, çakışma tespiti yazılımları aracılığıyla saptanması sürecidir. Süreçte ilk olarak her disiplin kendi iç koordinasyonunu sağlayacaktır. Farklı disiplinler tarafından oluşturulan modellerden koordinasyon modeli oluşturularak, tasarımlar arasında oluşabilecek uyuşmazlıklar yapım aşamasına geçilmeden önce tespit edilecektir.
c) Tasarım Dokümanlarının Oluşturulması
BIM modeli üzerinden proje ile ilgili şematik, konsept, avan, uygulama ve imalat çizim setlerinin üretildiği süreçtir. BIM tabanlı yazılımların model tabanlı tasarım özellikleri sayesinde, yapılan değişikliğin bütün proje çıktılarına otomatik olarak yansıması ile süreç etkin bir şekilde yönetilebilecektir.
Aynı zamanda, projeye ait ilgili görseller BIM Sistemi kapsamında, üretilen modeller kullanılarak render tekniği yardımıyla oluşturulacaktır.
Bunlara ek olarak, ilgili yapıya ait uygulama projeleri onaylandıktan sonra BIM modelinden, her mahallin niceliksel verilerinin bulunduğu, içerisinde mahal ile ilgili bilgilerin yer aldığı Mahal Bilgi Paftaları hazırlanacaktır. Mahal Bilgi Paftaları bir proje ya da yapıdaki mahal için gerekli olacak tüm yüzeylerin, armatürler ve donanımların, mekanik ve elektriksel donanımlarının ayrıntılı bir tanımını verir.
d) Faz Planlama
3 boyutlu modele zaman parametrelerinin eklenmesi ile yapım, bakım, yenileme, güçlendirme vb. aşamalarının planlanma sürecidir.
Ana iş kalemlerinde projenin inşası için ön görülen ideal inşaat süreci referans alınarak iş programı ile model ilişkilendirilerek 4B entegre model oluşturulacaktır. İş programı imalat iş programına altlık olacak şekilde ana iş kalemleri üzerinden yapılacaktır.
e) Metraj Listelerinin Oluşturulması
Projenin yaşam döngüsü boyunca metraj hesapları için kullanılan bir süreçtir. Hazırlanacak metraj listeleri, istasyon yapıları için mimari, yapısal ve elektromekanik modeller üzerinden üretilecektir. Her istasyon model yapısı için, model içerisinde ayrı metraj listeleri oluşturulacaktır.
f) Mevcut Durum Modellemesi
Mevcut şantiye ortamı, tesisler ya da sahanın spesifik bir bölümüne ait üç boyutlu model geliştirilmesi sürecidir. Bu aşamada istasyon bölgeleri için halihazır altlıklar kullanılarak çevre yapıları için mevcut durum modelleri oluşturulacaktır. Çevre yapıları için oluşturulan mevcut durum modelleri dışında, modelden istenilene göre en verimli yöntem seçilerek lazer tarama ya da geleneksel rölöve alma teknikleri kullanılarak ihtiyaç halinde yapının mevcut durumunun 3B modelleri de oluşturulacaktır.
g) Yapı Sistem Tasarımları
Planlamayı artırmak için karmaşık bir yapı sisteminin inşasını analiz etmek ve tasarlamak için kullanılan bir süreçtir.
h) Şantiye Mobilizasyonu
Yapım aşamasında geçici ve kalıcı tesislerin yapım aşamalarını grafik olarak gösteren inşa sürecidir. Şantiye sahasında konumlandırılan geçici ve kalıcı yapıların BIM modeli üzerinden temsillerinin oluşturulduğu süreçtir. İhtiyaç olması durumunda, şantiye sahası gereksinimlerinin 3 boyutlu olarak dijital ortamda incelenmesi imkanı sağlanacaktır.
i) Kayıt Modellemesi
Yapının fiziksel durumunu, mimari, yapısal ve E&M bilgilerini, çevresini ve varlık yönetimini tasvir etmek için kullanılan bir süreçtir. Proje kapsamında As-Built olarak üretilecek olan kayıt modelleri İşletme, Bakım ve Varlık Yönetimi verilerine ait bağlantılar içerecektir.